Kweeperen uit eigen tuin!

Ik vind het leuk om lekkere dingen te maken van onbekende soorten fruit zoals kweepeer en mispel. Ik heb ze dan ook allebei in m’n tuin staan. Niet alleen de vruchten zijn bijzonder, maar de boompjes zijn ook een aanwinst voor elke tuin. Zelfs voor een kleinere tuin. De mispel komt over een maand of zo aan de orde (de vruchten laat ik nog even rijpen aan de boom). Maar nu wil ik het graag hebben over de kweepeer.

De kweepeerboom wordt vier tot zes meter hoog en bloeit met prachtige roze-witte bloemen. In de herfst verkleuren de bladeren prachtig geel. Die van ons staat op natte veengrond en heeft een paal nodig om niet om te waaien. Het is een van de laatst bloeiende fruitbomen. De vruchten zijn groot en geel, appel- of peervormig. En ze ruiken erg lekker. Bovendien kun je er verrassend lekker mee koken ... En als je ziet wat je in de winkel voor een piepklein potje gelei moet betalen, dan wil je wel wat uren in de keuken staan.

Alles wat je maar zou willen weten over de kweepeer (Cydonia oblonga), vind je op de websites www.kweepeer.nl en www.houtwal.be. Ik ga dus niet herhalen wat daarop staat. Alle informatie over soorten, smaken, recepten enzovoort vind je daar. Ook worden vraag & aanbod bij elkaar gebracht. 

De soort moet overigens niet verward worden met de Japanse kwee (Chaenomeles) die nog wel eens in tuinen en plantsoenen te vinden is. Met stekels en mooie bloemen, waarvoor ze vaak in eerste instantie worden aangeplant. Ook de vruchten van deze struiken zijn eetbaar en goed te verwerken tot moes en gelei.

Van m’n ouders heb ik het boekje ‘De peer en de kwee in de huishouding’ uit 1944 gekregen. Het is een boekje op bruin papier, dat overigens pas na de bevrijding verscheen. Het is een uitgave van het ‘Instituut voor Onderzoek op het Gebied van Verwerking van Fruit en Groenten’ uit  Wageningen. Het is antiquarisch hier en daar nog verkrijgbaar, zag ik op internet.

In dit boekje lees ik dat de kwee of kweepeer een van de eerste vruchten is die door de mens tot gelei werd verwerkt. In het Portugees heet de soort marmelo en daarvan is het woord marmelade afgeleid. De kwee komt oorspronkelijk uit de buurt van Iran. Daarvandaan is de soort door de Grieken meegenomen naar het Middellandse Zeegebied. De Latijnse naam ‘Cydonia’ is afgeleid van de stad Cydon (het huidige Chadonia) op Kreta. In een gedicht uit 600 v.Chr. wordt de Cydonische appel al genoemd. Voor de Grieken was de kweepeer het symbool van geluk, liefde en vruchtbaarheid, gewijd aan Venus. Haar tempels waren met kweeën versierd.

De Romeinen zagen de culinaire en geneeskrachtige betekenis van de kwee in. Er was geen ziekte, of de kwee (of zijn pitten) kon er voor gebruikt worden. De Romeinen verspreidden de kwee naar Midden- en Noord-Europa. Op vruchtenstillevens uit de 17^e eeuw zijn volop kweeën te bewonderen. De kwee was in menige kloostertuin te vinden.

Vandaag de dag komt de kwee weer in de belangstelling. Er is meer belangstelling voor ‘vergeten’ groenten en fruit. En ook via de keuken van het Midden-Oosten en Marokko doet de kwee weer zijn intrede. In recepten voor Marokkaanse tajines komt vaak de kweepeer voor. Vorig jaar in Frankrijk waren we verrast door de keuze uit verschillende kweeperenjams en –geleien. In Nederland mag je al blij zijn als je er één vindt!

Rauw is de kwee nauwelijks te genieten, maar gekookt … goddelijk lekker! Omdat er veel pectine in zit (vooral in de pitten), is de kweepeer bij uitstek geschikt om er jam of gelei van te maken. Omdat de vrucht hard is, kost het wel wat moeite om hem te schillen. Kweeperen hebben een wat donzige beharing. Die moet vóór het bereiden eraf geveegd worden.

Dit jaar (2011) hadden wij een oogst van 2,5 emmer kweepeer. Ik heb ze iets te laat geplukt, waardoor sommige exemplaren al van binnen bruin werden. De beste oogsttijd is eind september – begin oktober. Voor de compote heb ik exemplaren gebruikt die nog mooi geel waren. De iets bruine exemplaren heb ik wel voor de gelei gebruikt. Te bruine en rotte exemplaren zijn op de composthoop verdwenen.

Ik ben uitgegaan van recepten uit het bovenstaande boekje. Hier en daar heb ik ze wat aangepast. Hoe langer je de kweeën laat koken, hoe lekkerder de smaak en roder de kleur. Dus schrik niet van de lange kooktijden. Er gewoon even de tijd voor nemen, maar dan heb je ook wat! Mijn resultaat was 7 potjes kweepeer”honing”, 19 potjes kweepeergelei, een schaal vol compote en lekkere kweepeersnoepjes. Zie hier het resultaat:

Kweepeercompote

Schil de vruchten dun, snijd ze in kwarten en snijd er de klokhuizen uit. Breng deze aan de kook met wat water en naar smaak suiker en pijpkaneel (ik heb er ook kardemom, kruidnagels en gemberpoeder bij gedaan). Kook de vruchten tot ze zacht worden. Let op: dat is al heel snel! Voeg er een glas witte wijn aan toe en laat ze een nacht in het vocht staan. Schep de stukjes kwee uit het vocht. Kook dit zo nodig nog even in en giet het door een zeef over de kweeën. Serveer de compote koud. De compote kan ook in taarten verwerkt worden.

Kweepeer”honing”

Hiervoor heb je vijf grote kweeperen, 2 kilo suiker en een halve liter kokend water nodig. Schil de kweeperen en rasp ze op een fijne rasp. Los de suiker op in het water, voeg de kweeperen toe en kook ze 20 minuten. Giet de vloeistof door een zeef en doe ze in potten.

Als de jam koud is, heeft ze ongeveer de kleur en consistentie van honing. En geurt en smaakt heerlijk aromatisch. Te gebruiken als alternatief voor honing.

Kweepeergelei

Wrijf de kweeën af, was ze en snijd ze in vieren of achten zonder schillen en klokhuizen te verwijderen. Voeg water toe totdat ze net onder staan. Voeg eventueel specerijen als pijpkaneel en kruidnagels toe (heb ik niet gedaan). Kook de kweeën tot ze donkerrood zijn (ongeveer na drie uur!). Wrijf ze in de pan fijn en laat de massa op een doek (zonder wasmiddelgeur!) die op een vergiet ligt, uitlekken. Wrijf niet in de doek want dan wordt de gelei troebel.

Meet het sap. Doe er per liter sap 1 kilo suiker bij en het sap van een halve citroen. Kook het mengsel in tot gelei (ik heb het ongeveer 10 minuten laten inkoken) en doe het in potten. Kweepeergelei stijft zeer sterk na.

Van de vruchtenmassa die achterblijft in de doek, kun je jam, moes of vruchtenkoekjes maken. Ik vind moes en jam wat onhandig, omdat je dan de pitten en andere resten van het klokhuis nog moet verwijderen. Wil je dat toch, schil dan kweeën en doe de schillen en de klokhuizen met pitten in een doek en bind deze dicht. Kook deze mee en knijp deze na het koken (3 uur) goed uit. Ik heb dit niet uitgeprobeerd.

De rode kweepeergelei is heerlijk op een croissantje. Of op een nog warme geroosterde boterham met wat roomboter. Je kan de gelei ook in gebak gebruiken, zoals boterkoek. Een recept staat op www.kweepeer.nl. Ik ga dat zeker eens proberen!

Kweepeervruchtenkoekjes en –bonbons

Zie het recept van de kweepeergelei, maar wring de doek met de vruchtenmassa nu wél uit. Je kan ook, zoals ik heb gedaan, hiervoor de overgebleven vruchtenmassa van de kweepeergelei gebruiken.

Kook de massa samen met suiker (0,5 kilo suiker op 2,5 kilo moes) in, tot ze geleert (bij mij duurde dat ongeveer een uur). Giet dit uit op een platte schaal of plat bord (ongeveer 1 cm dik). Laat deze 'pasta' koud en stijf worden (duurt enkele uren).

Snijd de pasta dan met een mes in vierkante stukjes of ruiten. Laat deze op een koele plek volledig drogen; wentel ze eventueel door suiker. Bewaar de vruchtenkoekjes tussen bakpapier in trommels.

U kunt er ook ‘bonbons’ van maken. Smelt extra pure chocolade in de magnetron of au-bain-marie. Dompel de kweepeervruchtenkoekjes erin en laat ze op een koele plek op bakpapier drogen.

Deze variant heeft in ons gezin de voorkeur!

Nog meer recepten?

Ja, in het boekje staan nog veel meer recepten, die ik dus nog niet heb uitgeprobeerd. Gestoofde kweeperen (bijv. met rijst en melk), kweepeermoes, kweepeer-appelmoes, vogelnestjes (halve kweeperen in de oven en daarna vullen met slagroom), kweepeerschotel, kweepeersoufflé, kweepeertaartjes, kweepeer-appeltaart, kweepeerjam, kweepeer-appeljam, kweepeer-tomatenjam, kweepeer-appelgelei, gepasteuriseerde kweeperen, kweepeersap, kweepeersiroop, zoetzuur van kweeperen, gekonfijte kweeperen, kweeperen in cognac, ratafia van kweeperen (met brandewijn), kweepeerwater (goed voor zieken), het drogen van kweeperen en tenslotte bandoline, een soort pommade.

Voor dat laatste geef ik toch het recept, al heb ik het niet uitgeprobeerd. Hiervoor gebruik je de kweepeerzaden. Bedek de kweepeerzaden met 40-50 maal hun gewicht aan koud water. De vloeistof wordt slijmerig. Voeg desgewenst parfum toe en maak ze houdbaar door toevoeging van alcohol.

Deze ‘bandoline’ werd vroeger door kappers gebruikt en in Engeland maakten veel dames het zelf als middeltje om het haar op zijn plaats te houden.